Pháp luật về thừa kế và các quy định về truất quyền thừa kế được quy định tại Bộ luật dân sự năm 2015. Trong bài viết dưới đây hãy cùng Lawkey tìm hiểu về Truất quyền hưởng di sản thừa kế theo quy định của pháp luật dân sự.

Điều kiện có hiệu lực của việc truất quyền hưởng di sản của người thừa kế theo di chúc

Người để lại di sản muốn truất quyền hưởng di sản thừa kế của một người thông qua di chúc cần tuân theo các quy định của pháp luật dân sự. Bao gồm các điều kiện sau:

Về năng lực hành vi của người truất quyền

Người truất quyền phải là người không bị tòa án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự tại thời điểm trước thời điểm người đó tiến hành lập di chúc. Người lập di chúc nói chung và người truất quyền nói riêng chỉ có thể là cá nhân và cá nhân đó cũng phải thỏa mãn điều kiện về năng lực hành vi khi lập di chúc.

Người truất quyền phải là người không mắc một bệnh khiến người đó rơi vào trạng thái không thể nhận thức trước hoặc trong khi tiến hành lập di chúc

Khác với các giao dịch dân sự thông thường khác, việc truất quyền hưởng di sản thừa kế sẽ vẫn không có hiệu lực ngay cả khi người truất quyền hưởng di sản  thừa kế không bị Tòa án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, miễn là có chứng cức hứng minh họ không minh mẫn, sáng suốt khi truất quyền hưởng di sản thừa kế trong di chúc.

Trường hợp người làm chứng lập thành văn bản có công chứng

Người truất quyền nếu là người bị hạn chế về thể chất hoặc là người không biết chữa thì việc truất quyền trong di chúc phải được người làm chứng lập thành văn bản  và có công chứng chứng thực.

Về tính tự nguyện của người truất quyền

Sự tự nguyện của một bên hoặc các bên trong quan hệ dân sự là nguyên tắc được nhắc đến trong Điều 3 Bộ luật dân sự năm 2015.

Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 630 Bộ luật dân sự năm 2015 thì người lập di chúc phải “…không bị lừa dối, cưỡng ép”. Do đó, người có di sản khi muốn lập di chúc nói chung và truất quyền hưởng di sản nói riêng thì phải đảm bảo được tính tự nguyện, tức họ không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép trong lúc lập di chúc.

Về nội dung không vi phạm điều cấm của Luật, trái đạo đức xã hội

Trong trường hợp nội dung di chúc vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội, nếu tất cả các nôi dung đều vi phạm thì di chúc sẽ vô hiệu hoàn toàn còn nếu chỉ có một nội dung vi phạm mà không ảnh hưởng đến các nội dung khác thì chỉ phần nội dung đó không có hiệu lực pháp luật.

Về hình thức của việc truất quyền

Bộ luật dân sự năm 2015 đã quy định về hình thức di chúc là phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc thì có thể di chúc miệng.

Yêu cầu về truất quyền hưởng di sản thông qua di chúc bằng văn bản:

• Di chúc bằng văn bản không được viết tắt hay viết bằng ký hiệu
• Nếu di chúc được viết thành nhiều trang thì mỗi trang phải được đánh số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc
• Di chúc bằng văn bản phải đáp ứng các yêu cầu về chủ thể lập di chúc, nội dung di chúc

Yêu cầu về truất quyền hưởng di sản thông qua di chúc miệng

Người để lại di sản chủ có thể lập di chúc miệng dùng lời nói nhằm định đoạt tài sản, chỉ định người có quyền hưởng di sản cũng như thực hiện việc truất quyền trong trường hợp tính mang của họ bị đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản.

Trong trường hợp người thừa kế không phụ thuộc di chúc thì không thể bị truất quyền hưởng di sản thừa kế.