Chứng khoán phái sinh là gì? Khái niệm và đặc điểm của chứng khoán phái sinh theo quy định pháp luật mới nhất.

Chứng khoán phái sinh là gì

Theo Khoản 9 Điều 3 Luật chứng khoán 2019 quy định như sau:

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

Nói cách khác, chứng khoán phái sinh là một loại chứng khoán được hình thành trên một tài sản cơ sở hay tài sản gốc nhất định. Giá trị của chứng khoán phái sinh  phụ thuộc vào loại tài sản  mà nó hình thành. 

Xem thêm: Thị trường chứng khoán là gì

Đối tượng áp dụng chứng khoán phái sinh

Theo Điều 2 Nghị định 42/2015/NĐ-CP quy định:

1. Tổ chức, cá nhân Việt Nam và tổ chức, cá nhân nước ngoài tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh và hoạt động trên thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam.

2. Tổ chức và cá nhân khác có liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam.

Đặc điểm của chứng khoán phái sinh

– Đặc điểm nổi bật đầu tiên chính lả mối quan hệ giữa tài sản cơ sở và chứng khoán phái sinh. Mỗi chứng khoán phái sinh được thành lập trên tối thiểu một tài sản cơ sở và có giá trị gắn liền với giá trị của phần tài sản đó.

– Đặc điểm thứ hai là chứng khoán phái sinh không xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong tương lai giữa hai bên tham gia vào hợp đồng. Thêm nữa, loại chứng khoản này còn là công cụ gắn liền cùng đòn bẩy tài chính. Do đó, chứng khoán phái sinh mang tính chất chủ yếu là đầu tư vào sự biến động giá trị của tài sản chứ không phải là sự đầu tư vào một loại tài sản thực tế.

Giao dịch chứng khoán phái sinh vào lúc ban đầu yêu cầu về vốn đầu tư không cao, thấp hơn nhiều so với việc đầu tư trong thị trường tài sản cơ sở. Tuy nhiên, song song với tiềm năng về lợi nhuận và vốn đầu tư thì nguy cơ tiềm ẩn cũng không thấp vì những dự báo của nhà đầu tư có thể chênh lệch so với thực tế.

Xem thêm: Hoạt động niêm yết trên thị trường chứng khoán

Các loại chứng khoán phái sinh

Căn cứ vào Luật chứng khoán 2019 và Nghị định 42/2015/NĐ-CP, gồm các loại như sau:

Hợp đồng tương lai

Là loại chứng khoán phái sinh niêm yết, xác nhận cam kết giữa các bên để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:

a) Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai;

b) Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã xác định trong tương lai.

Hợp đồng kỳ hạn

Là loại chứng khoán phái sinh giao dịch thỏa thuận, xác nhận cam kết giữa các bên về việc mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai

Hợp đồng quyền chọn

Là loại chứng khoán phái sinh, xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:

a) Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá thực hiện đã được xác định tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai;

b) Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

Hợp đồng hoán đổi 

Là việc bán một ngoại tệ nhưng đồng thời ký hợp đồng mua lại nó vào một thời điểm nào đó trong tương lai, hoặc mua một ngoại tệ nhưng đồng thời lại ký hợp đồng bán lại nó vào một thời điểm khác trong tương lai

Như vậy, việc phân loại chứng khoán phái sinh như trên người ta thường gọi là phân loại theo sản phẩm giao dịch. Ngoài ra, còn có cách phân loại theo phương thức giao dịch:

• Chứng khoán phái sinh niêm yết: hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn
• Chứng khoán phái sinh trên thị trường phi tập trung: hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi và một số quyền chọn

Xem thêm: Mua bán chứng khoán niêm yết theo phương thức khớp lệnh

Trên đây là bài viết “Chứng khoán phái sinh là gì” của Lawkey gửi tới bạn đọc. Mọi thắc mắc, bạn đọc hãy gọi ngay cho Lawkey để được tư vấn trực tiếp!