Phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại đều là những chế tài phát sinh khi có sự vi phạm hợp đồng, theo đó bên vi phạm sẽ phải trả một khoản tiền cho bên bị vi phạm nhằm đền bù cho lỗi mà mình gây ra. Vậy bên bị vi phạm có thể vừa phạt vi phạm vừa yêu cầu bồi thường thiệt hại hay không?

Theo quy định của Bộ luật dân sự

Bộ luật dân sự 2015 có quy định:

“Điều 418. Thỏa thuận phạt vi phạm

3. Các bên có thể thỏa thuận về việc bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm mà không phải bồi thường thiệt hại hoặc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về phạt vi phạm nhưng không thỏa thuận về việc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại thì bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm.”

Do đó, xét theo Bộ luật dân sự, các bên có thể tự do thỏa thuận việc bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt mà không phải bồi thường thiệt hại hoặc phải chịu cả hai chế tài này. Nếu trong hợp đồng dân sự hai bên không quy có quy định rõ ràng thì bên bị vi phạm chỉ có thể nhận khoản phạt vi phạm từ bên vi phạm (nếu trong hợp đồng có thỏa thuận phạt vi phạm) mà không được tiếp tục yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Theo quy định của Luật thương mại

Luật Thương mại 2005 có quy định ngược lại:

“Điều 307. Quan hệ giữa chế tài phạt vi phạm và chế tài bồi thường thiệt hại

1. Trường hợp các bên không có thỏa thuận phạt vi phạm thì bên bị vi phạm chỉ có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp Luật này có quy định khác.

2. Trường hợp các bên có thỏa thuận phạt vi phạm thì bên bị vi phạm có quyền áp dụng cả chế tài phạt vi phạm và buộc bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp Luật này có quy định khác.”

Theo đó, nếu trong hợp đồng có thỏa thuận phạt vi phạm thì bên bị vi phạm có quyền vừa nhận phạt vi phạm vừa yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại nếu xảy ra thiệt hại thực tế mà không cần có thỏa thuận nào khác. Như vậy, khác với quy định trong Bộ luật dân sự, nếu hợp đồng thương mại không có quy định rõ ràng về việc bên vi phạm chỉ phải chịu phạt vi phạm hay vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại thì bên bị vi phạm có quyền yêu cầu áp dụng cả hai loại chế tài này.

>> Xem thêm: Phạt vi phạm trong hợp đồng thương mại

Kết luận về phạt và bồi thường thiệt hại trong hợp đồng

Như vậy, nếu dựa theo nguyên tắc áp dụng pháp luật chuyên ngành trước, pháp luật chung sau thì có thể hiểu rằng: Nếu vi phạm hợp đồng thương mại thì bên bị vi phạm có thể yêu cầu vừa áp dụng phạt vi phạm, vừa áp dụng bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên, nếu hợp đồng bị vi phạm là các hợp đồng dân sự khác (vd: hợp đồng mua bán đất…) thì bên bị vi phạm không có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu đã áp dụng phạt vi phạm mà không có thỏa thuận khác trong hợp đồng. Tùy vào từng loại hợp đồng mà cách áp dụng sẽ khác nhau.

Trên đây là những thông tin về Áp dụng phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại trong hợp đồng. Nếu có thắc mắc liên quan, bạn đọc vui lòng liên hệ qua hotline của LawKey để được tư vấn. Công ty luật LawKey là đơn vị có nhiều năm kinh nghiệm tư vấn soạn thảo, kiểm tra, giải quyết tranh chấp Hợp đồng.